1.4 Eerste geloofsgesprek

DE UITDAGING
Deel 1. Om te beginnen
Thema: IDENTITEIT

Geloofsgesprek

Hoewel het project ´De Uitdaging` in totaal tien stellingen met toelichtingen en materiaal voor vier geloofsgesprekken aanbiedt, is iedere gebruiker uiteraard vrij om de elementen van het pakket naar behoefte te herschikken.
Hieronder worden slechts suggesties aangeboden om in de kring te komen tot een eerste gesprek uitgaande van – niet óver – stelling 1 van het project ‘De Uitdaging’. De kring is bedoeld voor een geloofsgesprek: we meten elkaar niet met de maat van het gelijk, we luisteren naar elkaars motieven. Daarbij is voor iedereen plek.

Inleiding

In het hoofdmenu van het project is een plattegrond opgenomen met de inhoud van ‘De Uitdaging’. Van de tien stellingen die samen ´De Uitdaging` vormen gaan de stellingen 2, 3, en 4 over Jezus, de stellingen 5, 6 en 7 over Paulus en de stellingen 8, 9 en 10 over onszelf. In heel dit project proberen we te ontdekken wat wij, de christelijke gesprekspartners, in de dialoog met joden hebben geleerd en wat dat voor ons christelijk geloof zou kunnen betekenen. In deze eerste ontmoeting naar aanleiding van stelling 1 van ´De Uitdaging` spreken we over de relaties tussen de godsdiensten en over de bijzondere dialoog van christenen en joden. Als centraal thema kiezen we voor dit eerste gesprek: Identiteit.

Verkennend gesprek

De bijeenkomst zou kunnen beginnen met een kringgesprek waarin de gespreksdeelnemers hun interreligieuze ervaringen met elkaar kunnen delen. Dit geloofsgesprek in het kader van ´De Uitdaging` wordt doorgaans door christenen gevoerd. Omdat in veruit de meeste plaatsen inbreng van joodse zijde niet mogelijk is, maken video’s deel uit van het project. Gezien de samenstelling van de bevolking zullen de meeste gespreksdeelnemers hun dagelijkse contacten met moslims hebben. Voor dit verkennend gesprek kan de gespreksleider de onderstaande vragen gebruiken:

a. Kent u moslims? Wat zijn uw ervaringen?
Spreekt u met moslims over geloofszaken?
Heeft uw eigen geloof invloed op uw denkbeelden over immigratie en integratie?
Hebt u contacten met joden? Wat kunt/wilt u daarover vertellen?

Video

Voor de vier geloofsgesprekken van het project ‘De Uitdaging’ zijn video’s beschikbaar. Deze video’s kunnen dienen als inleiding op het gesprek. De eerste video heeft als thema ‘Identiteit’. Drie gasten verlenen hun medewerking: dr. René de Reuver, scriba van de Protestantse Kerk; dr. Dineke Houtman, hoogleraar Judaïstiek aan de Protestantse Theologische Universiteit en dr. Leo Mock, docent Judaïca aan de universiteit van Tilburg. Klik hier op de videolink naar YouTube voor bijvoorbeeld full screen weergave. Klik op het beeld hier onder om op deze website te blijven.

Een gesprek over de inhoud van de video kan dienen als overgang naar de volgende onderdelen die worden voorgesteld voor dit geloofsgesprek.

Een bijzondere dialoog

De uitgangspunten voor de interreligieuze dialoog zoals Bisschop Stendahl die formuleerde – zie de toelichting bij stelling 1 – zijn uiteraard van belang bij elke ontmoeting die wij hebben met andersgelovigen. Zoals gezegd, voor de meeste gespreksdeelnemers zullen dat – buiten de kring van het christendom – vooral ontmoetingen met moslims zijn. De vraag dringt zich op waarin de ontmoeting met het jodendom voor christenen zich onderscheidt van de dialoog met andere godsdiensten.
In de toelichting bij de eerste stelling van het project ´De Uitdaging` is als uitgangspunt gekozen dat het hedendaagse jodendom en christendom beide ontstaan zijn uit het jodendom in de eerste eeuw van de gebruikelijke jaartelling. Dat betekent dat christendom en jodendom, anders dan met welke andere godsdienst dan ook, een oorsprongsrelatie hebben. Alleen christendom en jodendom delen met elkaar een boek. Het boek dat joden Tenach en christenen doorgaans Oude Testament noemen. En wij delen niet alleen dat boek maar ook de hoop die wij daaruit putten. Bovendien – zo voegt professor Tomson, theologisch adviseur van dit project, daaraan toe – delen joden en christenen het basispatroon van de liturgie: schriftlezing in de gemeente, het psalmzingen en de gebeden. Voeg daarbij, zegt Tomson, basis-leefregels als eerbied voor de Schepper, eerbied voor het leven, eerbied voor de intimiteit van de medemens en verantwoordelijkheid voor de armen in de gemeenschap. Dat alles maakt duidelijk dat joden en christenen met elkaar een erfenis delen die zij met niemand anders gemeen hebben. Wat betekent de ontmoeting met een zo nabije ander voor onze identiteit? Verandert mijn geloof daardoor? Is dat goed? Of niet?

Vragen voor het gesprek kunnen zijn:

Verschillen de contacten van christenen en joden van de contacten die christenen met andere gelovigen hebben? Zo ja, waarin?
Bent u het eens met de omslag in de joods-christelijke relaties die in de toelichting bij stelling 1 samengevat werd met de woorden: van zending naar dialoog?
Wanneer joden en christenen vanuit hun oorsprong met elkaar verbonden zijn, wat voor invloed heeft die relatie op het/uw christelijk geloof?
Is de ontmoeting met de ander een bedreiging of een verrijking van de eigen gelovige identiteit?
Kunt u de drie regels van Bisschop Stendahl (zie toelichting bij stelling 1) onderschrijven?

Vraag tot slot – misschien na een korte tijd van stille overweging:
Verander ik/verandert mijn geloof door de ontmoeting met een ander die echt ánders is dan ik ben?

EXCURS BIJ HET EERSTE GELOOFSGESPREK

Zeven wegwijzers

Het hoofdthema van dit geloofsgesprek was Identiteit. Wie zijn of worden wij door de ontmoeting met de ander? Maar wanneer het gesprek over onze gelovige identiteit in de ontmoeting met de ander daarvoor ruimte laat, zou ook aandacht kunnen worden besteed aan de polarisatie die in – met name – de protestantse kerken is ontstaan omtrent de situatie in Israël en Palestina. In 2008 aanvaardde de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland de Israël-Palestina Nota. Zie de aanvullende informatie bij stelling 1.

De eindredacteur van deze IP-nota, professor Leo Koffeman, vat de nota samen in zeven wegwijzers. Kort gezegd als volgt:

De verbondenheid met het volk Israël is en blijft voor de kerk onopgeefbaar.
Het internationale recht vormt het kader voor een oplossing in het Midden-Oosten.
Alleen gelijkwaardig onderling overleg kan de grenzen definitief vaststellen.
De partijen zullen zelf eventueel de tweestatenoplossing moeten bereiken.
De internationaal erkende mensenrechten moeten worden gerespecteerd.
De kerk bevordert in oecumenische verbondenheid de contacten tussen joden en Palestijnen.
De kerk probeert met deze standpunten de politiek zoveel mogelijk te beïnvloeden.

Vragen voor het gesprek zouden kunnen zijn:

Vindt u dat het gesprek over de politieke situatie in het Midden-Oosten in de kerk thuis hoort of niet?
Zo ja, op welke manier kunnen wij bijdragen aan een weloverwogen gesprek over Israël-Palestina?
Wat vindt u van de poging om met de bovengenoemde zeven wegwijzers evenwicht te scheppen? Is die geslaagd of ontbreekt er een belangrijk punt?

Feedback

Uw reacties worden op prijs gesteld via info@joods-christelijke-dialoog.nl.

1.1 Woord vooraf 1.2 Inleiding 1.3 Stelling 1 1.4 Eerste geloofsgesprek